maandag 26 september 2011

Iets over een oude fiets, het leren van een ambacht en de moderne techniek


Het was een drukke week!
Druk met de voorbereidingen op een tijdelijke winkelsluiting en druk met het lesgeven aan diverse dames.
Verdeeld over drie dagen, kwamen de verse spinsters langs.
Vol verwachting op wat komen ging.

De eerste lesdag kwamen er twee aardige dames op leeftijd bij me binnen met een auto vol met twee spinnewielen.
Die kwamen van de rommelmarkt en van zolder van een familielid.
Thuis hadden ze al wat geoefend met de wielen, maar dat viel niet mee.
Het garentje had nog het meeste weg van een hard elastiekje met heel veel krinkels. Teveel twist dus.
Het garentje was strogeel, eerst dacht ik dat het plantaardig geverfd was, maar het bleek erg oude wol te zijn.
De lanoline ( het wolvet) droogt dan op en wordt steeds geler van kleur.
Met wassen op een lage temperatuur krijg je dat vet er niet uit en de kleur dus ook niet.
De wol was kort van vezel, dat maakt het spinnen er in het begin ook niet gemakkelijker op.
Als je begint met het spinnen, is het handig als je kiest voor een wolsoort met een lange vezel zoals Texelaar wol, Swifter wol of bijvoorbeeld Flevolander wol.

De man des huizes sjouwde de spinnewielen in huis.
De woonkamer stond meteen vol. De dames namen plaats achter het spinnewiel en ik probeerde zo goed als het ging onderricht te geven.
Dat viel niet mee. De wielen vertoonden kuren. De spanning van de draad was op één van de spinnewielen niet te regelen. Zodra er aan de knop van de spanning wat werd gedaan, vloog het onderdeel van het spinnwiel af.
Het werd provisorisch verholpen door een strootje tussen het afremknopje te plaatsen. Het was een beetje een lapmiddel, maar het werkte.

Al piepend en krakend sponnen de dames ondertussen wel een draadje wat steeds beter werd. Dat was al winst. De ergste twist was eruit, het draadje werd zachter en zag er aantrekkelijker uit.
Maar het blijft zwaar trappen op zo'n oud model spinnewiel.

Spinnewielen heb je in vele uitvoeringen en vaak is het uiterlijk ook een beetje streekgebonden.
Hieronder zie je je een gelders spinnewiel.


Qua uitvoering best mooi, zoals zo veel antieke spinnewielen.
Maar vaak trappen ze heel erg zwaar, trekken ze als een gek aan de draad en is er weinig te regelen aan de draadspanning.
Om dan het spinnen goed te leren moet je wel over heel veel doorzettingsvermogen beschikken en niet snel last hebben van je rugspieren , je armen en je benen.

Ooit leerde ik op mijn opleiding het spinnen van wol op de Louët S10.
Van mijn buurvrouw en hospita, mocht ik haar antieke spinnewiel model 'schippertje' lenen.
Het werd een ramp, 'schippertje' en ik accordeerden niet met elkaar en ik dacht dat ik het spinnen nooit zou leren....
Waarom ging het wel op de S10 en niet op het antieke ding??
Het lag uiteindelijk niet aan mij, maar wel aan het gereedschap, het spinnewiel dus.

Toen ik eenmaal wat geld bij elkaar gespaard had, kocht ik mijzelf een spiksplinternieuwe Louët S10. Na enig assemblagewerk, wat overigens weinig voorstelde, trapte ik moeiteloos de ene kilometer draad na de andere.

Nu, tientallen jaren later heb ik een dubbeltraps spinnewiel. Sterker nog, ik heb er twee!
Mijn favoriet is de Victoria, omdat ik er zo lekker achter zit en het zo handig is mee te nemen.


Gisteren heb ik de reeks van drie dagen spinles geven afgesloten met het instrueren van een nieuwe cursiste die zichzelf de Victoria kado had gedaan.
Een goede keuze als je klein behuisd bent en je geen groot (en extra) meubelstuk in je woonkamer wilt hebben.
Victoria vouw je eenvoudig op tot een klein en plat pakketje.


De nieuwe spinster was erg in haar sas met haar aanwinst en kon al heel aardig een draad maken na een dagje spinles.
"Victoria" en zij reisden weer huiswaarts en ze zullen vast dikke maatjes worden.

Meestal geef ik de spinles op de oude vertrouwde S10. Daar is niks mis mee!
Het is een oerdegelijk wiel en het trappen en het maken van een draad is, na enige oefening, voor de meeste mensen goed te leren.
Maar oefening baart kunst. Thuis volgt de volgende uitdaging.
Het geleerde weer in praktijk brengen.
Een goed en licht werkend spinnewiel helpt daar enorm bij!
Op tweedehands verkoopsites kun je soms nog een goede S10 kopen.
Let er wel op dat het wiel niet krom is, dat alle onderdelen goed functioneren en dat het spinnewiel nog goede onderdelen heeft.
Als je die allemaal moet gaan vervangen komen er nogal wat kosten bovenop.
Soms is het dan beter om een nieuw spinnewiel te kopen en de ongelakte versie van de S10, de S17, aan te schaffen. Een blikje lak en wat uurtjes schilder- en doogwerk en je hebt een prima spinnewiel!

Op een oude fiets kun je prima leren fietsen. Maar het helpt wel als die fiets niet rammelt en uit elkaar valt en niet te zwaar trapt.
Dat is voor het aanleren van het wol spinnen, niet anders!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten